Zwerfafval in zee wordt wereldwijd erkend als een van de grootste uitdagingen van onze maatschappij. Een toenemende wereldbevolking en groeiende economieën creëren meer plasticafval dat, in combinatie met een ontoereikend afvalbeheer, heeft geleid tot oncontroleerbare hoeveelheden plasticafval in onze oceanen.
Plasticafval in zee vernietigt koraalriffen en heeft een grote impact op het zeeleven. Ook de economische kosten zijn enorm: het VN-Milieuprogramma heeft een rapport door Trucost uitgebracht waarin de wereldwijde economische impact wordt geschat op 13 miljard dollar per jaar. Hieronder vallen ook de kosten voor het opruimen van stranden en havens en de schade aan toerisme en visserij. Tot slot schaadt plasticafval in de oceaan het imago van de plasticindustrie en verwatert het de vele positieve bijdragen die plastics leveren aan de maatschappij.
Hoeveel plasticafval in onze oceanen terechtkomt, is nog onbekend. Uit studies blijkt echter dat 80% van het plasticafval in zee afkomstig is van land en rivieren en dat vijf landen – China, Indonesië, de Filipijnen, Vietnam en Thailand – verantwoordelijk zijn voor meer dan 50% van dit afval. Dit weerspiegelt hun grote kustbevolkingen, slechte afvalbeheerpraktijken en snelle economische en bevolkingsgroei.
Van al het plasticafval dat via rivieren eindigt in de oceaan, komt 88 tot 95% uit slechts tien rivieren. Acht bevinden zich in Azië (de Ganges, Indus, Gele Rivier, Yangtze, Hai, Parelrivier, Mekong en Amoer) en twee – de Nijl en Niger – liggen in Afrika. Volgens een WWF-rapport dat in 2019 werd gepubliceerd, komt er elk jaar alleen al in de Middellandse Zee 0,57 miljoen ton plastics terecht. Hoewel het soort plasticafval per regio verschilt, zijn er aanwijzingen dat ongeveer 60 tot 80% van het zwerfafval in zee plasticafval na consumptie is, dat vooral bestaat uit plastics voor eenmalig gebruik.
Plastics spelen een belangrijke rol in de samenleving, met veel tastbare maatschappelijke, ecologische en economische voordelen. Zoals het verminderen van voedselverspilling, de CO2-uitstoot en het watergebruik, en het verhogen van de gewasproductie en energie-efficiëntie. Plastics zijn dan ook te waardevol om weg te gooien. In plaats van als zwerfafval op land of in zee te eindigen, moeten plastics worden gerecycleerd of hergebruikt. Dat vergroot de ecologische en economische voordelen ervan. Daarom werken we samen met de waardeketen om de huidige lineaire plasticeconomie om te vormen tot een meer circulaire economie. Naast onze investeringen in recyclagefaciliteiten en innovatie hebben we onlangs 10 Gedragscodes ontwikkeld die Design for Recyclability op het gebied van verpakkingen promoten.
Plastics in zee opvangen is belangrijk. De prioriteit ligt volgens ons echter bij het ‘dichtdraaien van de kraan’ door in de eerste plaats zwerfafval te voorkomen. Ontoereikende afvalbeheersystemen zijn de belangrijkste oorzaak van zwerfafval. Daarom hebben we Project STOP mee opgericht. Dit is een baanbrekend programma dat inefficiënte afvalbeheersystemen wil omvormen tot duurzamere en meer circulaire systemen. Het is gebaseerd op een “system-enabler”-aanpak, die steden helpt ervoor te zorgen dat al het afval wordt ingezameld en gesorteerd, en vervolgens wordt gerecycled of hergebruikt. Samen met onze partners uit de waardeketen, overheden en het maatschappelijk middenveld startten we in 2017 onze eerste stedelijke samenwerkingsprojecten in Indonesië, het land met de op een na grootste plasticlekkage ter wereld. In 2020 lanceerden we Project STOP in nog twee Indonesische steden, Pasuruan en Jembrana.
Plastics die biologisch afbreken, lijken een voor de hand liggende oplossing voor zwerfafval in zee. De mate waarin deze materialen afbreken, hangt echter sterk af van de omstandigheden waaraan ze worden blootgesteld, zoals warmte, vochtigheid en licht. Dit betekent dat plastics die biologisch zouden afbreken op het land, misschien niet op dezelfde manier afbreken in zeewater. Biologisch afbreekbare plastics zouden zwerfafval ook kunnen verergeren door mensen aan te moedigen plastics zomaar weg te gooien, in de verkeerde overtuiging dat het product zal wegrotten. (zie onze visie op Bioplastics)
Wanneer plastics worden verzameld uit rivieren en oceanen, moet worden gekozen voor het meest duurzame levenseindeproces. Dit hangt af van een aantal factoren, waaronder: of er bewezen technologie beschikbaar is om voldoende plastics op een efficiënte manier in te zamelen en het zeeleven te beschermen; de kosten voor het inzamelen, vervoeren, sorteren en recycleren van het afval; de toestand van de plastics zelf, die door wind en zonlicht kunnen zijn aangetast; en of er recyclagetechnologie beschikbaar is die zwaar aangetaste plastics kan verwerken zonder de machines te beschadigen.
Om te voorkomen dat plastics in de oceanen terechtkomen, moeten alle belanghebbenden samenwerken om doeltreffende oplossingen tot stand te brengen. Via ons netwerk Public Affairs werken we nauw samen met overheden, lokale instanties, regelgevers en de waardeketen voor plastics om samen de afvalbeheersystemen te verbeteren.
De bredere samenleving speelt ook een belangrijke rol: consumenten moeten hun gedrag veranderen om zwerfafval te verminderen. Daarom stimuleren en ondersteunen we communicatieprogramma’s die consumenten sensibiliseren rond afvalbeheer.